Alea iacta est

 ‘De teerling is geworpen’ 

Het is een bewogen jaar geweest, 2011. In Nederland is door het bankroet van de Zonnehuizen een antroposofisch heilpedagogisch monument gevallen: 2300 werknemers hebben ontslag gekregen, de 800 cliënten die Zonnehuizen onderdak biedt, krijgen binnenkort zorg van een reguliere organisatie. Het is een klap in het gezicht van de antroposofische beweging.

In België loopt het met de heilpedagogie zo’n vaart niet. Voornamelijk omdat België maar een handvol heilpedagogische instellingen telt. Anders is het met de antroposofische scholen. Die kregen de voorbije jaren geregeld media-aandacht en worden nu zelfs onderwerp van een kritisch-wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit Gent.

Na vier jaar bloggen, het publiceren van ‘Focus op de steinerschool’ en talrijke contacten met onderwijsautoriteiten, ouders, leerlingen en instanties die zich om jongeren bekommeren, komt nu ook de academische wereld om de hoek kijken.

Het lijkt een veelbelovend 2012 te worden. Beste wensen voor het nieuwe jaar.

Ramon De Jonghe

Overzicht 2011 per maand

• Januari

Antroposofie in de praktijk: ervaren steinerschoolleerkracht argumenteert: ‘onzin, flagrante onzin, absurde gedachte en ziek brein’.

j.alfrik zegt:

‘Ja, ik heb die langdurige ervaring. Meer nog, in cursussen, waaronder b.v. de Zutphense Zomercursus voor beginnende en wat meer ervaring hebbende leerkrachten, heb ik inmiddels aan honderden mensen mijn ervaringen doorgegeven en met hen mijn kennis uitgewisseld.’

• Februari

Misleidend getuigschrift: verscheidene Nederlandse steinerscholen houden ouders voor dat aan het einde van het ‘Voortgezet Middelbaar Beroeps Onderwijs – theoretische leerweg’ (Vmbo-t)  leerlingen bij goede examenafsluiting een diploma ontvangen. In werkelijkheid blijkt het slechts om een getuigschrift Individueel Voortgezet Onderwijs (Ivo – Mavo) te gaan.

‘Ramon de Jonghe van steinerscholen.com die als deskundige over het vrije school onderwijs kan oordelen heeft ook een brief aan alle Kamerleden gestuurd en ook op zijn schrijven heeft Jack Biskop gereageerd en nogmaals de brief bij het ministerie van onderwijs ingediend, later heeft hij in de procedure vergadering van de onderwijs commissie hier ook vragen aan de minister over gesteld, wij wachten nog op antwoord!’
30. Agendapunt: IVO scholen
Zaak: Rondvraagpunt procedurevergadering – Tweede Kamerlid, J.J.G.M. Biskop
(CDA) – 17 februari 2011 IVO scholen – 2011Z03302

Het Ministerie van Onderwijs heeft bevestigd dat de school in gebreke is gebleven. Zowel op het vlak van voorlichting als ook over de doorstroommogelijkheden.

• Maart

Mazelen: hoe men er vanuit antroposofische hoek naar kijkt.

‘Door dat virus uit te roeien, ontneem je kinderen wellicht een ontwikkelingskans! Ouders die er zo tegenaan kijken, kunnen een weekend naar Engeland gaan en een mazelenhaard proberen tegen te komen.’

[1] Aad Meijer, Wat is er mis met mazelen?, Antroposana, 1 oktober 2008

Viroloog Marc Van Ranst in het VTM-nieuws:

‘De filosofie van meneer Steiner is dat mazelen zelfs goed is voor uw kind. Dit is een bijna misdadige houding. Dit is absoluut onbehoorlijk. Mazelen zijn geen onschuldige kinderziekte. Dat mag men er niet van maken.’

• April

Leegloop steinerschool Terneuzen: school moet dicht, maar ouders en medewerkers gaan eerst nog modder gooien.

”k begrijp niet dat volwassen mensen zo op internet en op schoolplein met modder staan te gooien , wie zijn schuld het allemaal is en daarbij kinderen erin betrek. Vind dit echt het laagste. … Maar om dan maar de kinderen hun privé-aangelegenheden naar buiten te brengen, welk recht heb je daartoe als buitenstaander.’

• Mei

Masker van de steinerscholen: vriendelijk zijn ze er altijd.

‘Naar buiten toe merk je niet hoe het er in de klassen aan toe gaat. Wij zijn aangetrokken met vele mooie beloften, maar merken nu dat het allemaal holle beloften waren.’

• Juni

Antroposofie geen filosofie: filosoof Floris van den Berg ergert zich aan antroposoof Hugo Verbrugh.

‘Dat mensen een idiotie aanhangen is hun goedrecht, maar in onderwijs dient wetenschappelijke kennis en de wetenschappelijke methode centraal te staat, de leer van Steiner kan op vele punten de kritiek der rede niet doorstaan en is in strijd met wetenschappelijke kennis.’

Klopt dat wel?: Antroposofisch onderwijs – ritmisch (wakker) schudden. ‘Bijna antroposoof, maar dan aan het denken gegaan. Een bizarre herinnering aan de tijd in de ‘sekte’ antroposofie[1], waar ik nu met enige ironie op kan terugkijken.’

Kinderen als speelveld voor ideologische doelen: professor Stefan Hopmann ziet steinerschoolwereld als totalitaire ideologie.

Zonnehuizen: over misbruik en faillissement in een mega zorginstelling, de teloorgang van Bernard Lievegoeds geesteskind.

”Ze kunnen niet goed met de kinderen omgaan, met name als deze agressief worden. In combinatie met de verwaarloosde huisvesting kan dat tot heel gevaarlijke situaties leiden.”

• Juli & augustus

Rudolf Steiner in Nederland: radioprogramma over Steiner waarin de steinerschool ook aan bod komt.

‘Je wordt er niet alleen maar geïndoctrineerd.’

Geweld (1): naar aanleiding van geweldpleging in een steinerschool werd mij gevraagd om voor  instanties die zich om jongeren bekommeren een rapport op te stellen waarin het geweld dat had plaatsgevonden in de context van de steiner- pedagogie wordt geplaatst. Ideologisch geweld (2); Pedagogisch-didactisch geweld (3); Ad hoc geweld (4)

• September

Koppen: interessante reportage over methodescholen in Vlaanderen met bijzonder veel aandacht voor antroposofisch onderwijs. Professor Roger Standaert van de vakgroep Pedagogie van de universiteit van Gent is sceptisch over de aanspraken die de steinerschool maakt. Bekijk de uitzending.

• Oktober

Antroz: niet alleen de steinerscholen en de heilpedagogische gehandicaptenzorg komen in opspraak. Ook de antroposofische ouderenzorg komt nu in de kijker.

‘Ruim vijf jaar lang verbleef mijn moeder in een instelling. De huisfolder vertelde mij dat men menselijk was en moeder een respectvolle bejegening zou krijgen. De waarheid bleek echter anders, langzaamaan werd duidelijk dat zij werd verwaarloosd. Vanuit het gedachtegoed van de instelling vond men het normaal dat moeder dagenlang achtereen op bed lag, het vaak koud had en regelmatig op de tocht zat, te weinig eten en drinken kreeg en dat de medische behandeling zeer ontoereikend was. Bewoners moesten langzaam versterven en werden niet, zoals men in de folder deed voorkomen, menselijk benaderd.'(1)

• November

Lievegoed Zorggroep: n.a.v. berichgeving over Zonnehuizen en Woonzorggroep Antroz volgen er getuigenissen vanuit een andere antroposofische zorggroep.

‘De Lievegoed Zorggroep in Bilthoven is van hetzelfde laken een pak. Ik heb er 10 jaar gewerkt. Ik heb in die jaren veel zaken zien passeren die het daglicht niet kunnen verdragen.’

• December

Waarop men zich beroept: de grondslag van het steineronderwijs berust meer op esoterie dan op pedagogie. Rudolf Steiner was in de eerste plaats occultist en  zijn ‘geheime wetenschap‘ bevatte onder andere engelen, demonen en kabouters. Waarop beroept de antroposofische school zich?

Doctoraatsproject Universiteit Gent: eindelijk een wetenschappelijke focus op de steinerschool. Vier jaar bloggen en het schrijven van een boek verder.

Ondanks de sterke groei van het Steineronderwijs in verschillende Europese landen ontbreekt een kritisch-wetenschappelijke studie van de Steinerpedagogiek volledig. De studie die wij op het oog hebben moet niet alleen 1) aandacht besteden aan de onderwijsopvattingen en -filosofie van Steiner zelf, 2) maar vooral onderzoeken op welke manier deze vorm kregen en krijgen in de dagelijkse onderwijspraktijk en 3) in welke mate bepaalde implementaties van zijn ideeën andere vormen van zijnswijzen ontsluiten; mogelijkheden die niet opgaan in de huidige marktlogica maar een waar alternatief kunnen zijn en als zodanig inspirerend voor het reguliere onderwijs. Net deze combinatie van drie onderzoekslijnen is de kernambitie van dit onderzoeksproject. Al ligt de focus hierbij duidelijk op de receptiegeschiedenis van Steineronderwijs in Vlaanderen tussen 1954 (de oprichting van de eerste Vlaamse Steinerschool in Antwerpen) en vandaag, toch zal het project in een internationale context worden geplaatst, in aansluiting met de antroposofische vereniging zelf die zich voortdurend presenteert als een bij uitstek internationale gemeenschap.

Iedere steen die in een rivier wordt gegooid, hoe klein die steen ook is, verandert de loop van die rivier.